आधुनिक काळातील मासिक पाळी!

आधुनिक पिढीच्या या कुलनेस ट्रेंडचा फायदा बर्याचदा सामाजिक उपक्रमांत होतो. याचीच अनेक उदाहरणे आणि तरुण पिढी या निषिद्ध विषयाला कसे हाताळते याची माहिती...

मासिक पाळीचे इमोजी 

सोशल मीडियावर पहिल्यांदाच दाखल झालेल्या मासिक पाळीबद्दलच्या इमोजीला स्त्रियांकडून प्रचंड प्रतिसाद मिळत आहे. ४७% स्त्रिया असे म्हणत आहेत की, या इमोजीमुळे त्यांना मासिक पाळीबद्दल अधिक उघडपणे बोलता येईल. स्त्रियांच्या मनातल्या गुजगोष्टींना, त्यांच्या इच्छा-आकांक्षा, महत्त्वाकांक्षांना संवादाचे खुले आकाश मिळावे यासाठीच्या उपक्रमांमध्ये या इमोजीला गणले जात आहे.

मासिक पाळी किंवा पिरियड इमोजी हे त्याविषयीच्या संवादाचे प्रतीक आहे. जगातल्या एकूण लोकसंख्येपैकी अर्ध्यापेक्षा जास्त लोकसंख्येचे प्रत्यक्ष जीवनानुभव या इमोजीमधून व्यक्त होतील. स्त्रियांच्या शारीरिक, आरोग्यविषयक समस्यांवर अधिक गंभीरपणे चर्चा होईल. खरेतर ही इमोजी सोशल मीडियावर यायला बराच उशीर झाला आहे.

भारतीय निर्माती गुनीत मोंगा यांच्या ‘पिरियड: एन्ड ऑफ सेन्टेन्स' या लघुपटाने जिंकला ऑस्कर! 

भारतात मासिक पाळीच्या मान्यतांवर आधारित लघुपट ‘पिरियड: एन्ड ऑफ सेन्टेन्स'ने  ऑस्कर पुरस्कारावर आपले नाव कोरले आहे. डॉक्युमेंट्री शॉर्ट सब्जेक्ट श्रेणीत या लघुपटाने पुरस्कार पटकावला. चित्रपटात प्रामुख्याने भारतातील महिलांची मासिक पाळी आणि या काळात त्यांना येणा-या अडचणी यावर भाष्य केले आहे. २५ मिनिटांच्या या लघुपटात दिल्लीनजिकच्या हापुड जिल्ह्यातील एका छोट्याशा गावातील सत्य घटना सांगितली आहे, ज्यात सॅनिटरी नॅपकीन बनवणा-या काही महिलांची कथा रेखाटण्यात आली आहे.

मासिक पाळीसाठी सुट्टी 

महिलांच्या मासिक पाळीविषयी समाजात अनेक गैरसमज आहेत. त्यात मासिक पाळीचे दिवस महिलांसाठी अतिशय वेदनादायी असतात. याची दखल घेत कल्चर मशीन या डिजिटल मिडीया कंपनीने मासिक पाळीच्या पहिल्या दिवशी महिलांना सुट्टी जाहीर करण्याचा ऐतिहासीक निर्णय घेतला आहे.

28 मे रोजी 'जागतिक मासिक पाळी स्वच्छता दिवस' सुरु करण्यात आला.

    

मासिक पाळी स्वच्छता दिवस (एमएचएम) हा मासिक पाळीत स्वच्छता कशी पाळावी याचे महत्त्व दर्शविण्यासाठी २८ मे हा वार्षिक जागरूकता दिवस म्हणून घोषित केला गेला आहे. २०१४ मध्ये जर्मन-आधारित एनजीओ डब्ल्यूएएसएच(वॉश) युनायटेड यांनी ही सुरुवात केली. जगभरातील महिला आणि मुलींना याचा फायदा व्हावा हा त्याचा उद्देश होता.

‘पॅडकेअर’ हे सयंत्र 

इन्फोसिसमध्ये कार्यरत असणाऱ्या पुण्याच्या अजिंक्य धारिया या मेकॅनिकल इंजिनिअर असलेल्या तरूणाने मासिक पाळीच्या काळात वापरल्या जाणाऱ्या सॅनिटरी पॅडची संपूर्ण विल्हेवाट लावण्यासाठी ‘पॅडकेअर’ हे सयंत्र विकसित केले आहे. रासायनिक आणि यांत्रिक प्रक्रियेचा वापर करून यात पॅडची विल्हेवाट लावली जाते, त्यानंतर शिल्लक राहणारा कचरा प्रक्रिया करून पुन्हा वापरणे शक्य असल्याने त्या कचऱ्याला मोल मिळणे शक्य आहे. पुढील दोन ते तीन महिन्यांमध्ये हे सयंत्र बाजारात विक्रीसाठी उपलब्ध होणार असून महिलांची वसतिगृहे, कॉर्पोरेट कार्यालये, विद्यापीठे आणि रूग्णालये येथे त्याचा योग्य वापर शक्य आहे. त्याचा आकार आटोपशीर असल्याने एका स्वच्छतागृहातही ते बसवणे शक्य आहे. विजेवर चालणारे हे उपकरण कितीही वेळा वापरणे शक्य आहे. बाजारात उपलब्ध असलेल्या तशा प्रकारच्या यंत्रांच्या तुलनेत हे परवडणाऱ्या दरात उपलब्ध होणार आहे.

मासिक पाळीतील दुखण्यावर औषध

मासिक पाळीतील दुखण्यावर आयआयटी दिल्लीच्या विद्यार्थ्यांनी  सांफे रोल ऑन’ हे वेदनाशामक औषध विकसित केले आहे.  वैद्यकीयदृष्टय़ा गुणकारक असलेल्या तेलांचा वापर करून हे औषध बनवण्यात आले आहे. मासिक पाळीच्या काळात ओटीपोट, पाठ आणि पायांमध्ये होणाऱ्या असह्य़ वेदनांवर या औषधाचा वापर केला असता वेदना कमी होणे शक्य असल्याचे या विद्यार्थ्यांनी सांगितले. दहा मिलीच्या दहा रुपये किमतीच्या पॅकिंगमध्ये हे औषध उपलब्ध होणार आहे.पाळीच्या त्रासामुळे कुठलेही महत्वाचे काम सुटू नये म्हणून या समस्येवर औषध तयार करण्याची गरज प्रकर्षांने जाणवली. सात महिन्यांहून अधिक काळ यावर संशोधन केले. हे औषध संपूर्ण नैसर्गिक घटकांपासून तयार करण्यात आले आहे. त्यामुळे या औषधाच्या वापरातून कोणतेही दुष्परिणाम नसल्याचे स्पष्ट झाले आहे. अन्न आणि औषध प्रशासनाने देखील यावर शिक्कामोर्तब केले आहे.

युट्युबवरील नवनवे प्रयोग

जिथे एका बाजूला पॅड्सच्या जाहिराती पाहून पालक लाजिरवाणे हावभाव देतात, तर दुसरीकडे याचा विरोधाभास दिसून येतो.
कारण सॅनिटरी पॅड्सचा किंवा कुठल्याही नैसर्गिक प्रक्रियेचा प्रसार हा केवळ पारंपरिक माध्यमातून व्हावा असे नाही. हेच सिद्ध कारण्यासाठी आताच्या घडीला युट्युबवर जेव्हा सॅनिटरी पॅड्स हे नाव टाकलं जात. तेव्हा अनेक उत्तम जाहिराती असलेला संच समोर येतो किंवा सॅनिटरी पॅड्सचा प्रसार करणारा उत्तम आशय असलेला लघुपट पहिल्याच क्रमांकाला असतो.

त्यातील उत्तम चॅनेल्समध्ये खालील नावांचा समावेश होत आहे;

१.      बीइंग इंडियन

२.      व्हिटॅमिन स्त्री

३.      गर्लियाप्पा